Efallai yr hoffech chi hefyd
Paentiad o’r LEINSTER adeg heddwch. Suddwyd y llong gan dorpido ar 10 Hydref 1918, ac mae’r ffaith bod yr Almaen wedi gofyn i UDA drefnu diwedd i’r holl ymladd bedwar diwrnod ynghynt yn gwneud y digwyddiad yn fwy dirdynnol byth. Ffynhonnell: Amgueddfa Arforol Caergybi.
Capten y LEINSTER oedd William Birch, o Ddulyn yn wreiddiol. Roedd gan y llong griw o 76 ac roedd 22 o aelodau Swyddfa Bost Dulyn ar ei bwrdd hefyd. O safbwynt yr UB 123, roedd y nifer fawr o bersonél milwrol, a oedd yn cynnwys Wrens a nyrsys, yn gwneud y llong yn darged dilys. Ffynhonnell: Amgueddfa Arforol Caergybi.
Hannah Owen (1882–1918) oedd ail stiwardes y LEINSTER. Adeg ei marwolaeth, roedd hi wedi cael ei chyflogi gan y CoDSPCo ers 12 mlynedd ac wedi gweithio ar bob un o’i longau. Derbyniodd Fedal y Llynges Fasnachol a Medal Rhyfel Prydain. Ffynhonnell: Amgueddfa Arforol Caergybi.
Trawodd ail dorpido yr UB 123 ochr chwith y llong, lle roedd yr ystafell didoli post. Chwythodd y ffrwydrad dyllau drwy ochrau chwith a de y LEINSTER. Wrth i dorpido arall daro, lansiwyd y badau achub. Ffynhonnell: University of Toronto, Robarts Library.
Bu farw 560 o bobl pan suddodd y LEINSTER, ac roedd 27 o’r rhain yn dod o Gaergybi. Maen nhw’n cael eu coffáu ar Gofeb Ryfel Caergybi. Ffynhonnell: CBHC.
Daeth y gwasanaethau post a fferi rhwng Iwerddon a Chymru yn darged arbennig i longau tanfor yr Almaen o 1917 ymlaen gan i’r llongau ddechrau cludo niferoedd mawr o bersonél milwrol. Roedd y LEINSTER yn eiddo i’r City of Dublin Steam Packet Company (CoDSPCo) a fuasai’n cludo’r post rhwng Kingstown (Dún Laoghaire bellach) a Chaergybi ers 1850. O ganlyniad, roedd cysylltiad arbennig wedi datblygu rhwng y ddau borthladd gan fod criwiau’r cwmni’n dod o’r trefi hyn. Mae log y LEINSTER yn dangos iddi ddod wyneb yn wyneb â llongau-U o’r blaen, er enghraifft, ‘Night Sailing. December 27, 1917. Torpedo missed by yards’. Gadawodd y LEINSTER Kingstown (Dún Laoghaire bellach) am Gaergybi am y tro olaf ar 10 Hydref 1918, a chafodd ei suddo’n fuan wedyn gan yr UB 123. Roedd suddo’r LEINSTER yn ergyd chwerw iawn i’r ddwy gymuned arforol.
Awgrymwyd y deyrnged hon gan Barry Hillier. Ar y cyd ag Amgueddfa Arforol Caergybi.