Efallai yr hoffech chi hefyd
Ar 13 Mehefin 1915 fe adawodd yr HOPEMOUNT Gaerdydd am Alexandria, Yr Aifft, gyda llwyth o lo. Cafodd ei suddo gan dorpido wedi’i danio gan yr U 35 ger Ynys Wair oddi ar arfordir Dyfnaint. Mae’r ffotograff hwn yn dangos rhai o’r goroeswyr a gafodd eu cludo’n ôl i Gaerdydd. Ffynhonnell: Archifau Morgannwg.
Byddai colli llongau i longau-U yn cael ei gofnodi yng nghofnodion cyfarfodydd y cwmnïau, fel y rhain gan John Cory a’i Feibion. Roedd y ROSALIE yn hwylio i San Francisco pan gafodd ei suddo gan long-U oddi ar arfordir Norfolk ar 10 Awst 1915. Suddwyd y RESTORMEL gan yr U 38 oddi ar Ynysoedd Sili ar 19 Awst 1915. Ffynhonnell: Archifau Morgannwg.
Hefyd byddai glasbrintiau llong yn cael eu marcio’n aml i ddynodi ei bod wedi’i cholli. Yma fe welwn y cynlluniau gwreiddiol ar gyfer y WINDSOR, a gafodd ei hailenwi’n ddiweddarach yn JANE RADCLIFFE. Cafodd ei suddo oddi ar Antimilo, Groeg, ar 28 Tachwedd 1917, wrth gludo cargo o lo i Port Said yn yr Aifft. Ffynhonnell: Archifau Morgannwg.
Roedd Cofrestr Llongau Porthladd Caerdydd yn cofnodi enwau llongau, y math o long, ac unrhyw newidiadau mewn perchenogaeth yn ystod oes llong. Byddai hefyd yn nodi pryd y daeth gwasanaeth llong i ben. Yma nodir i long gael ei cholli mewn ymosodiad gan long-U. Ffynhonnell: Archifau Morgannwg.
Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf roedd galw mawr gan y Llynges am lo Cymreig, y câi llawer ohono ei allforio o Borthladd Caerdydd. Roedd yn cynhyrchu llai o fwg, a oedd yn ystyriaeth bwysig wrth geisio osgoi’r gelyn. Fe ddioddefodd llawer o gwmnïau llongau Caerdydd golledion mawr o ganlyniad i ymosodiadau gan longau-U. Roedd gan un o’r cwmnïau mwyaf, Evan Thomas Radcliffe, 28 llong ar ddechrau’r rhyfel. Erbyn y diwedd roedd 20 ohonynt wedi’u suddo.
Awgrymwyd y deyrnged hon gan Amgueddfa Stori Caerdydd. Ar y cyd ag Archifau Morgannwg.