Arthur Rowland Jones: Gwasanaethu ar y LUSITANIA a’r AVANTI

Adeg ei suddo, y LUSITANIA oedd llong deithio fwyaf y byd. Roedd hi’n eiddo i’r cwmni llongau Prydeinig-Americanaidd Cunard. Er nad oedd hi wedi’i harfogi, ac felly’n ddiamddiffyn, mae’n debygol bod yr Almaenwyr yn credu ei bod hi’n cario arfau a hyn a ysgogodd yr ymosodiad gan long-U ar 7 Mai 1915. Ffynhonnell: Library of Congress.

Arthur Rowland Jones oedd y Prif Swyddog ar ddec y LUSITANIA. O blith y 1962 o bobl ar ei bwrdd, collwyd 1191 eu bywydau yn yr ymosodiad gan yr U 20 dan y KapLt Walther Schwieger. Lansiodd Arthur cwch achub 15 yn gyflym, gan achub mwy na 80 o bobl o’r llong. Ffynhonnell: Cofebau Rhyfel Sir y Fflint 1914-1918.

Ar ôl suddo’r LUSITANIA, parhaodd Arthur Rowland Jones i weithio ar y môr. Ar 2 Chwefror 1918, roedd yn gapten ar yr AVANTI a oedd yn cludo mwyn haearn o Bilbao. Bu farw ef a 22 o’i griw pan suddwyd ei long gan dorpidos wedi’u tanio gan yr UB 59. Ffynhonnell: M/S Museet for Søfarts billedarkiv.

Mae enw Arthur Rowland Jones ar Gofeb Ryfel Eglwys Crist, Prestatyn, gydag enwau 37 arall o ddynion a laddwyd yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Mae wedi’i gladdu ym mynwent eglwys y plwyf. Ffynhonnell: CBHC.

Yn sgil suddo’r LUSITANIA, dwysaodd chwerwedd y Cynghreiriaid tuag at yr Almaen a chynyddodd y pwysau ar yr UDA i ymuno â’r rhyfel. Ni fu’n hir cyn i’r trychineb – yn enwedig boddi cannoedd o fenywod a phlant – gael ei ddefnyddio’n arf propaganda i annog dynion i listio. Ffynhonnell: Library of Congress.